EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) yani Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme, özellikle travma ve stresle ilgili sorunları tedavi etmek için kullanılan bir psikoterapi yöntemidir. Travmatik anıların ve duygusal sorunların, göz hareketleri gibi çift yönlü uyarılarla (sağ-sol beyin yarımkürelerini uyararak) işlenmesini sağlar. Bu teknik, beynin doğal iyileşme sürecini destekler, böylece olumsuz anıların ve duyguların zihin üzerindeki etkilerini azaltır.
EMDR Nasıl Uygulanır?
EMDR, belirli bir yapı ve teknikle uygulanır. Terapi, 8 aşamalı bir süreç içerir ve her aşama, kişiye travmatik anıların üzerindeki olumsuz duygusal yükü azaltmada yardımcı olur. İşte EMDR'nin nasıl uygulandığını adım adım açıklayalım:
1. Tanı ve Hazırlık
İlk seansta terapist, danışanın yaşadığı travma ve duygusal sorunlar hakkında bilgi toplar. Bu süreçte, travmatik anıların ve bu anılara dair olumsuz düşüncelerin farkına varılması sağlanır. Terapist, danışanın güvenli ve rahat bir şekilde terapi sürecine girmesini sağlamak amacıyla, rahatlama ve stresle başa çıkma tekniklerini (örneğin nefes egzersizleri) öğretir. Bu, terapi sürecinde kişiyi rahatsız edebilecek duygusal tepkilerin yönetilmesine yardımcı olur.
2. Hedef Belirleme
Terapist, danışanla birlikte travmatik anıların hangi bölümlerinin üzerinde çalışılacağına karar verir. Danışan, travmatik olayı temsil eden belirli bir anı veya olumsuz bir düşünceyi seçer. Terapist, danışanın bu anı veya düşünceyi belirli bir şekilde yeniden işleyebilmesi için bir hedef belirler. Örneğin, kişi geçmişte yaşadığı bir olay nedeniyle "Ben değersizim" gibi olumsuz bir inanca sahip olabilir. Terapist bu olumsuz düşüncenin yerine geçecek pozitif bir inanç belirler (örneğin: "Ben değerliyim").
3. Bilişsel ve Duygusal Değerlendirme
Bu aşamada, danışanın travmatik anılarına dair düşündüğü olumsuz inançlar ve hissettikleri duygular net bir şekilde belirlenir. Terapist, danışanın travma ile ilişkili anılarını ve bu anılarla bağlantılı düşünceleri not alır. Danışanın bu olumsuz düşünceleri ve duyguları puanlanır (bu genellikle 0-10 arasında bir ölçekte yapılır).
4. Bilateral Uyarım (Beyin Aktivasyonunun Artırılması)
EMDR'nin en önemli kısmı bilateral uyarımdır. Bu aşamada, terapist danışanın göz hareketlerini izleyerek, sağ ve sol göz hareketlerini uyarır. Bu, gözlerin sağa ve sola hareket etmesi şeklinde yapılır, ancak bazen ses veya dokunma gibi farklı uyarım türleri de kullanılabilir. Bilateral uyarım, beyin hemisferleri arasında bağlantı kurarak, travmatik anıların işlenmesine yardımcı olur.
Göz hareketleri sırasında danışan, travmatik anıyı düşünürken, düşüncelerinin, duygularının ve bedensel duyumlarının değiştiğini fark eder. Terapist, kişinin olumsuz düşüncelerinin yerini pozitif, sağlıklı inançlarla değiştirmek için yardımcı olur.
5. Yeniden İşleme (Reprocessing)
Bu aşamada, danışanın travmatik anıya dair olumsuz düşünceleri yeniden işlenir. Terapist, göz hareketleri sırasında danışanın geçmişteki travmatik olayın anlamını yeniden değerlendirmesini sağlar. Bu süreçte, danışan, olayın duygusal yükünü azalmış şekilde yeniden anlamlandırabilir.
Bilateral uyarım sırasında, danışan anıyı tekrar gözden geçirirken, olumsuz duyguların ve düşüncelerin zamanla azaldığı, yerine daha sağlıklı ve pozitif inançların yerleştiği gözlemlenir. Terapist, danışanın olumsuz düşüncelerinin yerini alacak olumlu inançların güçlenmesini sağlar.
6. Bedensel Tarama
Danışan, travmatik anıyı işledikten sonra, terapist danışanın bedeninde hala herhangi bir gerilim veya rahatsızlık olup olmadığını tarar. Bu adım, kişinin bedensel duyumlarını fark etmesine ve bu duyumların da işlenmesine yardımcı olur. Eğer bedende hala bir gerginlik varsa, terapist bunu çözmek için daha fazla bilateral uyarım kullanabilir.
7. Kapanış
Seansın sonunda terapist, danışanı terapiden sonra nasıl rahatlatacağına dair bazı tekniklerle (örneğin, gevşeme egzersizleri) yönlendirir. Terapist, danışanın terapi sırasında işlediği anılara dair olumsuz bir hisse sahip olmaması için güvenli ve rahatlatıcı bir ortam sağlar. Bu kapanış aşaması, danışanın duygusal olarak rahatlamasına ve güvenli bir şekilde terapiyi tamamlamasına yardımcı olur.
8. Değerlendirme
Sonraki seanslarda, terapist önceki seanslarda işlenen anıların etkisini değerlendirecek ve danışanın ne kadar iyileştiğini gözlemleyecektir. Terapist, travmatik anıların hala olumsuz bir etkisi olup olmadığını test eder ve gerekirse daha fazla işlem yapar.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), Kaygı Bozuklukları, Depresyon, Fobiler, Beden Duygusal Bağlantısı, Bilişsel ve Duygusal Zorluklar,Bağımlılıklar vb. alanlarda kullanılmaktadır.
EMDR, esnek bir terapi yöntemi olup, farklı terapistlerin farklı hasta ihtiyaçlarına göre çeşitli şekillerde uygulanabilir. Bu çeşitler, kişisel tercihlere ve tedavi gereksinimlerine göre seçilebilir ve kişiye özel olarak adapte edilebilir.
